Kaskadowe przekazywanie dróg – co to takiego?
Dotychczas, w uprzednim brzmieniu art. 10 ust. 5 ustawy o drogach publicznych – „Odcinek drogi zastąpiony nowo wybudowanym odcinkiem drogi, z chwilą oddania go do użytkowania, zostaje pozbawiony dotychczasowej kategorii i zaliczony do kategorii drogi gminnej”. Oznaczało to, że „stare” odcinki dróg krajowych, wojewódzkich oraz powiatowych przechodziły „automatycznie” do zarządcy dróg gminnych, niezależnie od tego, jaką funkcję w układzie drogowym mogłyby one spełniać.
Dlatego Ustawodawca zmienił zapisy ustawy o drogach publicznych, wprowadzając nowy system przekazywania „starych” odcinków dróg powstałych po wybudowaniu nowego odcinka drogi (art. 10 ust. 4, 5, 5e i 5 f) – możliwość tzw. kaskadowego przekazywania dróg – dekategoryzacji dróg.
Kaskadowe przekazywanie dróg umożliwia zarządcy dróg wojewódzkich i powiatowych przekazywanie dróg otrzymanych od zarządcy dróg wyższej kategorii (w trybie art. 10 ust. 5, 5e i 5f) lub przekazanie przez nich swoich dróg zarządcy dróg niższej kategorii (w trybie art. 10 ust. 5a i 5b – drogi wojewódzkie lub 5c i 5d – drogi powiatowe). Droga wojewódzka powstała ze „starego” odcinka drogi krajowej (art. 10 ust. 5) nie jest częścią kaskadowego przekazywania dróg.
Po co przeprowadzamy zmiany na sieci drogowej?
Z punktu widzenia zarządcy drogi, zamiany, przejmowanie lub przekazywanie dróg mają głównie na celu tworzenie funkcjonalnej, spójnej i prawidłowo działającej sieci drogowej. Dlatego należy dążyć przy:
· zamianie istniejących dróg z innym zarządcą dróg do:
- przełożenia obecnego przebiegu drogi wojewódzkiej z centrum miejscowości lub jej obszaru centralnego na obrzeża, co pozwoli na zmniejszenie uciążliwości związanych z ruchem pojazdów, szczególnie pojazdów ciężarowych,
- wyjścia z przebiegiem drogi krajowej lub drogi wojewódzkiej poza obszar zabudowy,
- przełożenia odcinka drogi przebiegającej przez liczne miejscowości na odcinek o mniejszym stopniu zurbanizowania,
- poprowadzenia drogi krajowej lub drogi wojewódzkiej korzystniejszym ruchowo i połączeniowo (funkcjonalność przebiegu) odcinkiem do danego węzła drogowego lub miasta,
· przejmowaniu istniejącej drogi od innego zarządcy drogi do:
- utworzenia drogi o korzystniejszym ruchowo i funkcjonalnie przebiegu,
- przejęcia drogi stanowiącej ważne połączenie międzywęzłowe w sieci drogowej,
- przekazywaniu drogi innemu zarządcy drogi do:
- przekazania dróg lub ich odcinków o znaczeniu peryferyjnym lub marginalnym oraz niespełniających żadnej funkcji transportowej w regionalnej sieci drogowej,
- przekazania dróg lub ich odcinków o nienormatywnych parametrach,
- porządkowania sieci dróg krajowych, wojewódzkich i powiatowych, bez przejmowania innej drogi w zamian,
· wyłączaniu drogi lub jej odcinka z użytkowania:
- w przypadku nieprzejęcia przez innego zarządcę drogi – kiedy droga dodatkowo nie spełnia już żadnej funkcji transportowej w sieci drogowej, lub nie tworzy z nią połączenia,
- w przypadku fizycznej likwidacji odcinka drogi, kiedy traci on funkcję drogi.
Wszelkie zmiany na sieci drogowej zarządcy dróg powinni przeprowadzać w uzgodnieniu ze wszystkimi zainteresowanymi stronami, z pełną świadomością podejmowanych działań i konsekwencji z nich wynikających. Osobnym przypadkiem jest wyłączenie drogi lub jej odcinka z użytkowania, gdzie do tej czynności nie jest potrzebny inny zarządca drogi.
Wskazania do procedury kaskadowego przekazywania dróg
Realizacja obecnych zapisów w ustawie o drogach publicznych w zakresie tzw. kaskadowego przekazywania dróg – wprowadzone art. 1 Ustawy z dnia 13 września 2013 r. o zmianie ustawy o drogach publicznych (Dz. U. z dnia 24 czerwca 2015 r. poz. 870), nie powinna dopuścić do chaotycznego kształtowania sieci drogowej przez zarządców dróg na danym obszarze funkcjonalnym (w województwie, powiecie czy w gminie). Realizacja obwodnicy w ciągu drogi krajowej, wojewódzkiej lub powiatowej, czy też kolejnego odcinka drogi szybkiego ruchu, drogi krajowej, drogi wojewódzkiej lub powiatowej, nie powinna powodować tylko bezwiednego, automatycznego przekazywania dotychczasowych odcinków dróg zarządcom dróg niższej kategorii.
Dlatego też wskazane jest przeprowadzanie wspólnych działań i konsultacji pomiędzy zarządcami dróg różnych kategorii, w ramach których mogą oni określić zasady postępowania oraz ustalić docelowy układ dróg różnych kategorii, powstałych w trybie art. 10 ust. 5, 5a, 5c, 5 e i 5f ustawy o drogach publicznych. Takie postępowanie pozwoli na możliwość prawidłowego kształtowania i rozwoju sieci drogowej województwa dolnośląskiego, w tym obszaru funkcjonalnego LGOM.
Pożądane zasady kaskadowego przekazywania dróg na przykładzie zarządcy dróg wojewódzkich
Otrzymując odcinki dróg krajowych po realizacji nowego odcinka drogi szybkiego ruchu lub kolejnego odcinka drogi krajowej, DSDiK we Wrocławiu dokonuje analizy całej sieci drogowej, szczególnie sieci dróg wojewódzkich, pod kątem:
n pozostawienia otrzymanego odcinka drogi krajowej w sieci dróg wojewódzkich,
n przekazania, w zamian za otrzymany odcinek drogi krajowej, obecnego odcinka drogi wojewódzkiej zarządcy dróg powiatowych w trybie art. 10 ust. 5a i 5b,
n dalszego przekazania otrzymanego odcinka drogi krajowej, w przypadku niespełniania przez niego funkcji drogi wojewódzkiej (art. 6 ust. 1), zarządcy dróg powiatowych w trybie art. 10 ust. 5a i 5b,
Pożądanym celem kaskadowego przekazywania dróg jest wprowadzenie zasad świadomego i funkcjonalnego dla danej sieci dróg, przekazywania kaskadowego dróg pomiędzy poszczególnymi zarządcami dróg. Takimi zasadami DSDiK we Wrocławiu są:
n zachowanie odcinków „starych” dróg krajowych po wybudowaniu obwodnic miast i miejscowości wyłącznie w przypadku, kiedy jest możliwość włączenia ich w istniejące drogi wojewódzkie lub utworzenia nowych ciągów dróg wojewódzkich, z tym że wskazane jest niewprowadzanie ruchu tranzytowego, w tym ciężarowego z powrotem do miejscowości,
n zachowanie odcinków „starych” dróg krajowych po wybudowaniu drogi szybkiego ruchu z wyłączeniem odcinków przebiegających przez miejscowość pomiędzy skrajnymi węzłami nowej drogi, które mogą być przekazane zarządcy dróg powiatowych lub na mocy stosownych porozumień – zarządcy dróg gminnych,
n przekazanie GDDKiA z powrotem (art. 10 ust. 1, 2 i 3) odcinków dróg krajowych po wybudowaniu odcinka drogi szybkiego ruchu, w przypadku konieczności zapewnienia ciągłości na sieci dróg krajowych,
n przekazywanie odcinków przejętych dróg krajowych w systemie kaskadowym – zarządcy dróg powiatowych lub na mocy stosownych porozumień (w trybie art. 10 ust. 1, 2 i 3 lub na drodze porozumienia w trybie art. 10 ust. 5c i 5d w związku z art. 10 ust. 5 a i 5b) – zarządcy dróg gminnych,
n przekazywanie, po przejęciu odcinków „starych” dróg krajowych, odcinków obecnych dróg wojewódzkich. Niespełniających funkcji drogi wojewódzkiej, zarządcy dróg powiatowych, lub na mocy stosownych porozumień (jw.) – zarządcy dróg gminnych.
W związku z powyższym, przy kaskadowym przekazywaniu dróg (dekategoryzacji dróg), nie jest wskazane „zaskakiwanie” przejmującego zarządcy drogi (w trybie art. 10 ust. 5a, 5b, 5c i 5d), ponieważ doprowadzić to może do chaosu na sieci drogowej województwa dolnośląskiego. Dlatego w procesie kaskadowego przekazywania dróg każdy zarządca drogi musi mieć pełną świadomość i wiedzę co do tego:
· jaki odcinek otrzymanej drogi chce na pewno zachować lub przekazać dalej,
· jaki odcinek swojej drogi chce przekazać w zamian dalej,
tak by pozostawione lub przejęte odcinki dróg tworzyły spójną z pozostałą siecią jego dróg, funkcjonalną całość komunikacyjną i transportową.
Odcinki otrzymanych „starych” dróg krajowych które można przekazać dalej zarządcy dróg powiatowych, to drogi, których:
· przebieg pozostaje w miejscowości (niejednokrotnie przez obszar centralny lub ścisłe centrum):
- co nie jest zgodne z ideą realizacji nowego odcinka drogi, w tym obwodnicy, której efektem budowy ma być właśnie usunięcie ruchu tranzytowego, szczególnie ciężarowego, a także możliwość uspokojenia ruchu w terenie zabudowanym,
- co przyczyni się do utrwalenia przebiegu drogi pozwalającego na swobodny przejazd tranzytowy, w tym ruchu ciężarowego (Wprowadzenie zakazu wjazdu dla pojazdów powyżej określonej rzeczywistej masy całkowitej nie jest wówczas rozwiązaniem, lecz tylko środkiem zapobiegawczym),
· krótkie odcinki powstały w wyniku geometrycznej zmiany przebiegu nowego odcinka drogi po śladzie istniejącej drogi, np. łuk drogi lub odcinek nie mający z nią połączenia,
· odcinki mają, w przypadku odcinkowego prowadzenia nowej trasy po istniejącym śladzie drogi, połączenia tylko z nową drogą, np. brak możliwości podłączenia ich do ciągu jakiejkolwiek innej drogi wojewódzkiej.
Uwagi i spostrzeżenia
W przypadku pozbawienia kategorii dróg wojewódzkich drogi wojewódzkiej lub jej odcinka w trybie art. 10 ust. 5a ustawy o drogach publicznych, należy mieć na uwadze termin wskazany w ust. 5b.
W ramach współdziałania pomiędzy przekazującym zarządcą drogi a zarządcą drogi przejmującym daną drogę, można określić dodatkowo termin, zasady oraz inne kwestie związane z utrzymaniem oraz stanem technicznym takiej drogi – na przykład na mocy stosownych porozumień, w uzupełnieniu drogi legislacyjnej wskazanej w ustawie o drogach publicznej.
Należy mieć na uwadze, że wszystkie wskazane powyżej możliwe działania zarządców dróg, wymagają sprawnego toku czynności legislacyjnych prowadzonych przez każdego z zarządców dróg tak, żeby szczególnie pozbawienie lub zaliczenie drogi do danej kategorii w trybie art. 10 ust. 1, 2 i 3 ustawy o drogach publicznych, zostało dokonane najdalej do końca trzeciego kwartału danego roku, by z dniem 1 stycznia roku następnego mogły zafunkcjonować planowane zmiany na sieci drogowej. Każde przekroczenie tego terminu poprzez niepodjęcie kroków, lub unieważnienie stosownej uchwały, powodować będzie niemożność dokonania planowanych zmian na sieci drogowej i konieczność powtarzania całej procedury od początku z przesunięciem terminu na kolejny rok.
Możliwości zmian na sieci drogowej w obszarze LGOM
Zmiany na sieci drogowej obszaru LGOM mają uzasadnienie w realizacji drogi ekspresowej S3, południowego odcinka obwodnicy Polkowic, przebudowy dróg wojewódzkich oraz planowanych obwodnic miejscowości, a także planowanej obwodnicy Głogowa w ciągu DK12.
Po realizacji drogi ekspresowej S3 nastąpią dwa etapy zmian na sieci drogowej w rejonie Polkowic:
· I – zaraz po oddaniu do użytkowania drogi ekspresowej S3,
· II – po zamianie dróg w Polkowicach.
W ramach etapu I, zakładając realizację drogi ekspresowej S3 w roku 2018, wstępnie ustalono że:
· DK3 na odcinku od granicy województwa lubuskiego (od Nowej Soli) do Lubina stanie się nową drogą wojewódzką,
· w rejonie m. Dobromil nastąpi przejęcie przez Zarząd Województwa Dolnośląskiego (DSDiK we Wrocławiu) w trybie art. 10 ust. 1, 2 i 3 ustawy o drogach publicznych drogi powiatowej nr 1143D na odcinku od łącznicy DK3 do DK3 k/m. Dobromil.
W ramach etapu II, możliwego do realizacji w trybie art. 10 ust. 1, 2 i 3 ustawy o drogach publicznych, od dnia 1 stycznia roku następnego po roku oddania do użytkowania drogi ekspresowej S3:
· dotychczasowa DK3 na odcinku od węzła S3 Kaźmierzów do skrzyżowania z DW331 i DP 1168D w Polkowicach zostanie przejęta przez Burmistrza Polkowic jako droga gminna,
· DW331 (ul. Chocianowska w Polkowicach) na odcinku od realizowanej obwodnicy południowej Polkowic w ciągu drogi gminnej (skrzyżowanie z DP 1125D), do dotychczasowej DK3 zostanie przejęta przez Burmistrza Polkowic jako droga gminna,
· DW331 na odcinku od dotychczasowej DK3 przez Tarnówek i Żelazny Most do Rynarcic (DW323) zostanie przejęta przez Zarząd Powiatu Polkowickiego,
· DP 1168D od dotychczasowej DK3 do ul Fabrycznej zostanie przejęta przez Zarząd Województwa Dolnośląskiego (DSDiK we Wrocławiu),
· nowa droga gminna (zadanie Rozbudowa infrastruktury technicznej w Polkowickiej Podstrefie LSSE – połączenia drogi wojewódzkiej z drogą powiatową) od skrzyżowania DW331 i DP 1125D do DP 1168D (ul. Polkowicka) zostanie przejęta przez Zarząd Województwa Dolnośląskiego (DSDiK we Wrocławiu),
Podjęcie stosownych uchwał w etapie I powinno być dopasowane do terminu oddania do użytkowania drogi ekspresowej S3, tj. przejęcie DP 1143D przez Zarząd Województwa Dolnośląskiego (DSDiK we Wrocławiu) powinno nastąpić najdalej z dniem 1 stycznia roku następnego po roku w którym zostanie oddana do użytkowania droga ekspresowa S3.
Natomiast podjęcie stosownych uchwał w II etapie nastąpi po roku od zafunkcjonowania układu drogowego z etapu I.
Kaskadowe przekazywanie dróg w LGOM
|