|
Koleina to trwałe odkształcenie nawierzchni, które może zachodzić w warstwach bitumicznych lub sięgać aż do podłoża gruntowego. W pierwszym przypadku jest to koleina o charakterze lepko-plastycznym, natomiast przypadek drugi nazywany jest deformacją strukturalną. Ze względu na miarodajną wartość głębokości koleiny stan nawierzchni klasyfikuje się następująco:
| Klasa |
Ocena stanu nawierzchni |
Miarodajna głębokość koleiny (mm) |
| A |
Stan dobry |
nie więcej niż 10 |
| B |
Stan zadowalający |
od 11 do 20 |
| C |
Stan niezadowalający (planowany zabieg remontowy) |
od 21 do 30 |
| D |
Stan zły ( natychmiastowe interwencje ) |
powyżej 30 |
Pod pojęciem „miarodajna głębokość koleiny” należy rozumieć wartość średnią głębokości koleiny, powiększoną o podwojone odchylenie standardowe dla zbioru wyników. W praktyce oznacza to, że zbiór wyników, dla których średnia wartość wynosi 5 mm, przy dostatecznie dużym zróżnicowaniu wartości może spowodować konieczność zakwalifikowania stanu nawierzchni do klasy C, ponieważ miarodajna głębokość koleiny będzie mieścić się w przedziale od 21 do 30 mm .
Nie ulega wątpliwości, że podstawową przyczyną szybkiego tworzenia się i pogłębiania kolein jest ruch pojazdów ciężkich, często przeładowanych. Ruch pojazdów osobowych w żaden sposób nie przyczynia się ani do powstawania, ani do pogłębiania kolein.
Należy zdawać sobie sprawę z faktu, że przejazd jednej osi o masie 10 Mg wywołuje na nawierzchni bitumicznej taki sam skutek, jak przejazd 160 000 osi o masie 0,5 Mg . Oznacza to ni mniej, ni więcej, że jeden przejazd dwuosiowego ciągnika siodłowego z trójosiową naczepą (popularnego „Tira”) zastąpi przejazd kilkuset tysięcy samochodów osobowych. Działa tu tak zwane prawo czwartej potęgi, które pozwala obliczać ilość osi o mniejszej masie, równoważnych przejazdowi jednej osi o masie większej.
Przykład
Niech „Tir” będzie tak załadowany, że masy poszczególnych osi przedstawiają się następująco:
oś pierwsza - 7 Mg
oś druga - 10 Mg
oś trzecia - 9 Mg
os czwarta - 8 Mg
oś piąta - 8 Mg
Razem masa pojazdu wynosi 42 Mg i jest zgodna z przepisami w zakresie dopuszczalnej masy całkowitej.
Ilość równoważnych osi o masie 0,5 Mg wynosi:
( 7 : 0,5 ) 4 + ( 10 : 0,5 ) 4 + ( 9 : 0,5 ) 4 + ( 8 : 0,5 ) 4 + ( 8 : 0,5 ) 4 = 434 464 osie. Oznacza to około 217 000 samochodów osobowych.
A co będzie, jeżeli kierowca przeładuje samochód ? Nie jest to pytanie hipotetyczne – po polskich drogach porusza się wiele pojazdów o ponadnormatywnych ładunkach.
Niech masy poszczególnych osi przedstawiają się następująco:
oś pierwsza - 7 Mg
oś druga - 13 Mg
oś trzecia - 9 Mg
oś czwarta - 9 Mg
oś piąta - 8 Mg
Razem masa pojazdu wynosi 46 Mg i jest większa od dopuszczalnej o 4 Mg .
Wówczas ilość równoważnych osi o masie 0,5 Mg wynosi:
( 7 : 0,5 ) 4 + ( 13 : 0,5 ) 4 + ( 9 : 0,5 ) 4 + ( 9 : 0,5 ) 4 + ( 8 : 0,5 ) 4 = 798 000 osi. Oznacza to około 399 000 samochodów osobowych.
A zatem wzrost masy „Tira” o 4 Mg spowodował przyrost równoważnej ilości samochodów osobowych aż o 182 000.
Podane przykłady obrazują skalę problemu. Problemu, który można sformułować następująco:
„Przeładowane samochody ciężarowe – zmora polskich dróg”.
Zbigniew Rowiński
Wojewódzkie Laboratorium Drogowe
|
